Elżbieta Skibińska (red.), "Gombrowicz i tłumacze", Oficyna Wydawnicza Leksem, Łask 2004.

Gdy dobre dwadzieścia lat temu Zdzisław Łapiński opracował słynny dziś tom Gombrowicz i krytycy, stało się jasne, że mapa „gombrowiczologii” w zasadzie została naszkicowana, że pozostaje tylko wypełnienie poszczególnych jej obszarów. Nikt jednak nie zastanawiał się nad tym, jaką rolę w jej sporządzeniu i dalszym wypełnianiu odegrały przekłady. Wydawało się, iż sprawa jest tak oczywista, że nie ma o czym mówić: przekład promuje pisarza i jego dzieło, które w przeciwnym razie zostaje skazane na niebyt. Tymczasem okazuje się, że ta oczywistość stoi paradoksem, którego skalę uzmysławia zredagowany przez Elżbietę Skibińską tom Gombrowicz i tłumacze. Oto poznajemy piekło, jakie tłumaczom zgotował Gombrowicz, ale zarazem uzmysławiamy sobie, że światowa kariera polskiego pisarza – co prawda tylko wśród specjalistów i smakoszy – zakrawa na prawdziwy cud, skoro funkcjonujące w czytelniczym obiegu od ponad czterdziestu lat przekłady Ferdydurke i innych utworów na angielski i francuski, więc języki otwierające drogę na Parnas, są po prostu kiepskie. […] książka Gombrowicz i tłumacze stanie się zapewne dla „gombrowiczologów” i polonistów dziełem podręcznym, zaś dla translatologów interesującą prezentacją paradoksów przekładu.

Z recenzji Janusza Margańskiego

Jest to księga interesująca, wartościowa i potrzebna […]. Wartościowa, gdyż autorami są neofilolodzy, specjaliści, którzy dobrze znają kulturę i tradycję literacką polską (w większości kończyli polskie szkoły), ale znają też języki i kręgi kulturowe, w których dokonywano przekładów. Bliskie im są nie tylko literatury, które badają, ale także myśli teoretyczne zrodzone w tych kręgach kulturowych, łącznie oczywiście z właściwymi im terminologiami. […] Potrzebna zaś jest ta książka właśnie teraz, kiedy międzynarodowy Rok Gombrowiczowski zbiegł się z wejściem Polskii do Unii Europejskiej. Mamy tu bardzo konkretne przykłady porozumień i nieporozumień językowych, kulturowych, rozwiązań wynikłych z niekompatybilności systemów symbolicznych, ich nieprzekładalności. A także wyraźne wskazania, że aprioryczne poczucie wyższości skutecznie i z góry eliminuje wszelkie wynikłe z emulacji kultur możliwe wzajemne korzyści.

Z recenzji Jacka Łukasiewicza

Spis treści:

I Wokół Ferdydurke

• Wstęp 7
• Marcin Kurek: Ferdydurke po hiszpańsku (kilka uwag o autorskim przekładzie Gombrowicza) 13
• Maryla Laurent: Język Gombrowicza, czyli całkowanie wieloznaczności 21
• Monika Grabowska: „Kujmy się, kujmy, bo cwaje dostaniemy” – szkoła w Ferdydurke i w jej przekładzie na język francuski 37
• Caterina Squillace-Piwowarczyk: Między dziełem filozoficznym a politycznym – recepcja Ferdydurke we Włoszech 53
• Monika Surma-Gawłowska: Ferdydurke po włosku, czyli Gombrowicz okiełznany 61
• Justyna Łukaszewicz: Szkoła we włoskich przekładach Ferdydurke 69
• Elżbieta Katarzyna Dzikowska: Koń by się uśmiał – o kulturowych kolizjach w niemieckiej recepcji Gombrowicza 85
• Magda Heydel: Angielskie wersje Ferdydurke – strategie przekładania nieprzekładalnego 103
• Wojciech Soliński: Lekcja polskiego profesora Bladaczki po czesku wyłożona – o czeskim przekładzie Ferdydurki? Witolda Gombrowicza 117

II Wokół Pornografii

• Elżbieta Biardzka: Gombrowicz w cudzysłowie i nawiasem mówiąc – o modalizacji autonimicznej we francuskim tłumaczeniu Pornografii 127
• Brigitte Gautier: Czy Pornografię należy tłumaczyć? 137
• Elżbieta Skibińska: Czy Pornografia jest przekładalna? (Rekonesans: młodość w przekładzie francuskim) 147

III Wokół Trans-Atlantyku

• Marcin Cieński: O sarmackiej swojskości – czy Gombrowicza można tłumaczyć nie znając literatury i kultury staropolskiej? 165
• Marek Tomaszewski: Trans-Atlantyk Witolda Gombrowicza po francusku 177
• Jerzy Jarniewicz: Frazes i frazeologia w angielskim przekładzie Trans-Atlantyku, czyli „tu właśnie cisną mnie buty” 191

IV Różne

• Anna Bednarczyk: Gombrowicz w rosyjskim Internecie 201
• Jerzy Brzozowski: Fabuła czy poezja? Bakakaj po portugalsku 213
• Włodzimierz J. Szymaniak: Obraz rzeczywistości polskiej w hiszpańskim przekładzie Wspomnień Polskich Witolda Gombrowicza 225

Indeks nazwisk 231